De bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest 

In 2005 werd het op de markt brengen en het gebruik van asbest verboden. Vandaar dat blootstelling aan asbest vandaag de dag voornamelijk plaatsvindt tijdens werkzaamheden zoals schoonmaak, reparatie, verwijdering, renovatie en het slopen en storten van asbesthoudende materialen.

Deze materie wordt geregeld door titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex over het welzijn op het werk.

Als uit de inventaris blijkt dat er inderdaad asbesthoudend materiaal aanwezig is, dan wordt er een beheerprogramma opgesteld. Uit dit beheerprogramma moet duidelijk blijken wat er met het asbesthoudend materiaal gaat gebeuren en hoe de blootstelling van de werknemers zo laag mogelijk gaat gehouden worden.

Verbodsbepalingen

Er wordt verwezen naar het verbod op het op de markt brengen en het gebruik van asbest. Momenteel is dit verbod opgenomen in bijlage XVII van de Europese REACH verordening.

Verder wordt het gebruik van snel draaiende mechanische werktuigen en hogedrukreinigers expliciet verboden.

Risicobeoordeling

De risicobeoordeling wordt uitgevoerd volgens de bepalingen van titel 2 betreffende de kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia van boek VI van de codex. Dit houdt o.a. in dat de gevaren voor de gezondheid en veiligheid van de werknemers worden geïdentificeerd, de risico's worden bepaald en geëvalueerd, en dat de aard, mate en duur van de blootstelling wordt bepaald.

Metingen

Uit de risicobeoordeling kan blijken dat metingen vereist zijn. Die metingen worden verricht door daartoe erkende laboratoria, volgens een welbepaalde norm (NBN T96-102).

Algemene maatregelen bij blootstelling aan asbest

Bij blootstelling aan asbest worden steeds de volgende maatregelen getroffen:

• melding van de blootstelling aan de toezichthoudende ambtenaar en aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer;
• het opstellen van een register van blootgestelde werknemers;
• het uitvoeren van een gezondheidstoezicht op de blootgestelde werknemers;
• het verstrekken van informatie aan de werknemers vóór de aanvang van de werkzaamheden;
• het verschaffen van een specifieke opleiding aan de blootgestelde werknemers;
• het nemen van algemene technische preventiemaatregelen: o.a. het vrijkomen van asbestvezels verhinderen of alleszins beperken, het aantal blootgestelde werknemers beperken, e.d.

Maatregelen bij sporadische werkjes met zeer beperkte blootstelling

Voor bepaalde werkjes die een sporadisch karakter hebben en waarvoor uit de risicobeoordeling blijkt dat de blootstelling zeer beperkt zal zijn, gelden sommige van de bovengenoemde maatregelen (waaronder melding, opstellen van een register, gezondheidstoezicht) niet.

Maatregelen bij herstel- en onderhoudswerken waar de grenswaarde kan overschreden worden

Bij herstel- of onderhoudswerkzaamheden waarbij verwacht wordt dat ondanks preventieve technische maatregelen, de grenswaarde kan overschreden worden, worden bijkomende maatregelen opgelegd.

Eén van deze bijkomende maatregelen is het opstellen van een werkplan. Dit werkplan ligt ter inzage op de plaats waar de werken worden uitgevoerd.

Maatregelen bij sloop- en verwijderingswerken van asbest of asbesthoudende materialen

Sloop- en verwijderingswerken kunnen met behulp van één van de onderstaande drie technieken worden uitgevoerd:

1. de techniek van eenvoudige handelingen;
2. de couveusezak methode;
3. de methode met de hermetisch afgesloten zone.

De keuze van de toe te passen techniek hangt o.a. af van de toestand waarin het asbest zich bevindt en gebeurt in overleg met de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en met de preventieadviseur, deskundig op het gebied van de arbeidsveiligheid.

De twee laatste technieken mogen uitsluitend worden uitgevoerd door daartoe erkende ondernemingen.

Voor elk van deze technieken worden de voorwaarden waaronder ze gebruikt mogen worden en de specifieke preventiemaatregelen uitvoerig beschreven.

De opleiding van werknemers, belast met sloop- en verwijderingswerken van asbest, is uitgebreider dan de standaardopleiding.

Verbod op installatie van zonnepanelen op asbestcementen daken

Een asbest bevattende dakconstructie omvormen tot drager voor zonnepanelen, waarbij de integriteit van het asbestcement wordt aangetast, en er dus zeker een blootstelling plaatsvindt bij de installateurs en later mogelijk ook bij reparateurs, druist volledig in tegen de principes van titel 3 van boek VI van de codex, en wordt dus impliciet verboden door deze titel.

Blootstelling aan asbestvezels, afkomstig van asbest bevattende voorwerpen, die vóór het in werking treden van het asbestverbod geïnstalleerd en/of in bedrijf waren, moet immers steeds worden vermeden of, indien dat niet mogelijk is, worden geminimaliseerd. Werkzaamheden die doelbewust op asbest bevattende materialen gericht zijn, moeten dus steeds tot doel hebben de blootstelling aan asbest zoveel mogelijk te beperken (op korte termijn door het bijvoorbeeld te fixeren, in te kapselen, te onderhouden om de integriteit ervan te behouden, of op lange termijn door het te verwijderen) of het materiaal te identificeren (monsterneming van het materiaal).

"Asbestos-free" en "Asbestos-safe" certificaten

De uitreiking aan werkgevers van certificaten "Asbestos-free" en "Asbestos-safe" is een privé-initiatief dat geen enkele reglementaire grond heeft in het kader van het welzijn op het werk, meer bepaald titel 3 van boek VI van de codex.

Dergelijke certificaten, uitgereikt door laboratoria die door de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg erkend zijn voor de bepaling van asbest in omgevingslucht en in materiaal, worden derhalve niet gedekt door de toegekende erkenning.

Deze certificaten kunnen geenszins de verslagen vervangen van de metingen uitgevoerd in toepassing van de bepalingen van titel 3 van boek VI van de codex en die de erkende laboratoria aan hun opdrachtgevers dienen ter beschikking te stellen.

Werkgevers kunnen door het voorleggen van dergelijke certificaten zich evenmin onttrekken van hun inventarisatieverplichting van het asbest op de werkplek.

Meer informatie

Voor bijkomende informatie over titel 3 van boek VI van de codex, zie de vragen en antwoorden.

 

Adviezen van de Hoge Raad voor preventie en bescherming op het werk 

• Advies nr. 229 van 20 december 2019 met betrekking tot een ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van titel 3 betreffende asbest van boek VI van de codex over het welzijn op het werk (PDF, 171.7 KB)
• Advies nr. 117 van 13/03/2007 betreffende het ontwerp van KB tot wijziging van het KB van 16/03/2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest (PDF, 19.96 KB) 
• Advies nr. 84 van 25 februari 2005 over een ontwerp van koninklijk besluit betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest (PDF, 201.5 KB)