In de loop van 2022 wordt een asbestattest verplicht bij de verkoop van woningen en gebouwen ouder dan bouwjaar 2001.

Een asbestinventarisatie is een onderzoek waarbij wordt vastgesteld of een gebouw asbest bevat. Dit onderzoek is nodig om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen voor asbestbeheer en -verwijdering, en om de gezondheidsrisico's voor werknemers en bewoners te beperken.

Tijdens een asbestinventarisatie wordt het gebouw of object grondig geïnspecteerd door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. Het inventarisatiebedrijf neemt monsters van materialen die verdacht worden van asbest, zoals isolatiemateriaal, dakbedekking of vloerbedekking. Deze monsters worden vervolgens in een laboratorium geanalyseerd op de aanwezigheid van asbest.

Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt een asbestinventarisatierapport opgesteld. In dit rapport staat een overzicht van alle materialen die asbest bevatten en waar deze zich bevinden in het gebouw of object. Ook wordt er in het rapport advies gegeven over hoe de asbesthoudende materialen veilig kunnen worden verwijderd.

Types asbestinventarisatie:

• Destructieve asbestinventaris

Een destructieve asbestinventaris is een type inventarisatie waarbij de asbesthoudende materialen worden verwijderd of beschadigd om ze te kunnen identificeren en analyseren. Dit type inventarisatie wordt uitgevoerd wanneer de aanwezigheid van asbesthoudende materialen niet op een andere manier kan worden vastgesteld, bijvoorbeeld wanneer de materialen niet zichtbaar zijn of wanneer er geen documentatie beschikbaar is. Het doel van een destructieve asbestinventaris is om een volledig en nauwkeurig overzicht te krijgen van alle asbesthoudende materialen in een gebouw of constructie.

Het uitvoeren van een destructieve asbestinventaris is een complexe en risicovolle procedure, omdat er bij het verwijderen of beschadigen van asbesthoudende materialen asbestvezels kunnen vrijkomen. Daarom moet dit type inventarisatie worden uitgevoerd door een erkend asbestdeskundige die beschikt over de nodige expertise en apparatuur om de werkzaamheden veilig uit te voeren. De asbestdeskundige zal ook de nodige veiligheidsmaatregelen moeten treffen om de verspreiding van asbestvezels te voorkomen en ervoor zorgen dat de omgeving veilig wordt achtergelaten na de inventarisatie.

Een destructieve asbestinventaris wordt opgesteld voor er onderhouds- of renovatiewerken gebeuren in een gebouw of voor het gesloopt wordt. Het beschrijft alle asbestmaterialen die in het gebouw aanwezig zijn:

• zowel rechtstreeks waarneembare materialen;
• als ingesloten materialen die tijdens de werken of het slopen bloot komen te liggen.

Dankzij de destructieve asbestinventaris kunnen asbestmaterialen veilig en selectief weggenomen worden voor de andere werken beginnen. Zo komen werknemers niet onbeschermd in aanraking met het asbest, en komt het asbest niet in het sloopafval terecht. Elk sloopopvolgingsplan (vroeger: sloopinventaris) bevat een destructieve asbestinventaris.

• Niet-destructieve asbestinventarisatie

Een niet-destructieve asbestinventaris is een type inventarisatie waarbij de asbesthoudende materialen worden geïdentificeerd en geanalyseerd zonder dat ze worden beschadigd of verwijderd. Dit type inventarisatie is gebaseerd op visuele inspectie en documentatie en er wordt geen materiaalstaal genomen.

Een niet-destructieve asbestinventaris wordt vaak uitgevoerd om een overzicht te krijgen van de aanwezigheid van asbesthoudende materialen in een gebouw of constructie, zonder dat er risico's zijn op vrijkomende asbestvezels. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij gebouwen waarvan de asbesthoudende materialen makkelijk toegankelijk zijn en de kans op verspreiding van asbestvezels laag is.

Toch zijn ook voor een niet-destructieve inventaris soms kleine beschadigingen van verdachte materialen nodig. Vaak kan alleen een laboanalyse met zekerheid bepalen of het materiaal asbesthoudend is of niet. Voor de staalname moet dan een stukje van het materiaal verwijderd worden.

Het uitvoeren van een niet-destructieve asbestinventaris moet gebeuren door een erkend asbestdeskundige die beschikt over de nodige kennis en ervaring om asbesthoudende materialen te identificeren en de risico's ervan in te schatten. Op basis van de resultaten van de inventarisatie kan een plan worden opgesteld om de asbesthoudende materialen veilig te beheren of te verwijderen.

Ondergeschikt aan de destructieve en niet destructieve inventarisatie, onderscheiden sommigen deze methodes:

Type 0: Screening inventarisatie

1. Dit type inventarisatie is bedoeld om snel en efficiënt een inschatting te maken van de aanwezigheid van asbesthoudende materialen in een gebouw. Er wordt gebruik gemaakt van visuele inspecties en analyse van documenten, en er wordt geen materiaalstaal genomen. Dit type inventarisatie is geschikt voor gebouwen waarvan de asbestverdachte materialen makkelijk toegankelijk zijn en de kans op verspreiding van asbestvezels laag is.

Type 1: Gedeeltelijke inventarisatie

1. Dit type inventarisatie is bedoeld om de aanwezigheid van asbesthoudende materialen in bepaalde delen van een gebouw in kaart te brengen. Er wordt een materiaalstaal genomen en geanalyseerd in een erkend laboratorium. Dit type inventarisatie is geschikt voor gebouwen waarvan de asbestverdachte materialen zich bevinden in bepaalde delen die gerenoveerd of gesloopt worden.

Type 2: Volledige inventarisatie

1. Dit type inventarisatie is bedoeld om de volledige aanwezigheid van asbesthoudende materialen in een gebouw in kaart te brengen. Er wordt een materiaalstaal genomen en geanalyseerd in een erkend laboratorium. Dit type inventarisatie is verplicht bij verkoop van gebouwen gebouwd voor 2001.

Het is belangrijk om het juiste type inventarisatie te kiezen op basis van de specifieke situatie en doelstellingen. Een erkend asbestdeskundige kan u hierbij helpen.

Elke werkgever wordt verplicht door de federale arbeidswetgeving om een asbestinventarisatie op te stellen. Dit voor alle gebouwen waar er personeel tewerkgesteld is, ongeacht het bouwjaar. Sinds 1995 is deze verplichting reeds van toepassing. 

Opgelet: Tegen 2032 zal ieder gebouw in Vlaanderen over een asbestinventarisatieattest. Ook zal het attest  verplicht worden bij elke verkoop. Op basis van een correcte asbestinventaris zal OVAM een asbestinventarisattest afleveren. Deze attesten mogen enkel opgemaakt worden door gecertificeerde asbestinventarisdeskundigen.

Is een asbestinventarisatie verplicht? 

Ja, een asbestinventarisatie is verplicht in Vlaanderen voor bepaalde gebouwen. De verplichting tot het laten opstellen van een asbestinventarisatie hangt af van de aard van het gebouw en het bouwjaar. In principe moeten alle gebouwen die voor 2001 werden gebouwd en waarvan de eigenaar of beheerder zeer zeker weet dat er asbest in verwerkt is, beschikken over een asbestinventaris. Dit geldt voor zowel residentiële gebouwen als niet-residentiële gebouwen. Een asbestinventaris is nodig om te weten waar er in het gebouw asbesthoudende materialen aanwezig zijn en om het risico op blootstelling aan asbestvezels te verminderen. Het opstellen van een asbestinventaris moet worden uitgevoerd door een erkend asbestdeskundige. Bij verkoop van een gebouw moet de asbestinventaris opgemaakt worden. Daarnaast kan het opstellen van een asbestinventaris ook verplicht zijn bij renovatie- of sloopwerken.

Wanneer wordt een asbestinventaris opgemaakt?

Federale arbeidswetgeving

De federale arbeidswetgeving verplicht elke werkgever om een asbestinventaris op te stellen voor alle gebouwen waar hij personeel tewerkstelt, ongeacht het bouwjaar. Die verplichting bestaat al sinds 1995 en geldt bijvoorbeeld ook voor:

• scholen
• crèches
• gemeentegebouwen.

Blijkt uit de inventaris dat er asbest in het gebouw aanwezig is? Dan moet de werkgever een beheerprogramma opmaken dat hij samen met de asbestinventaris jaarlijks moet (laten) actualiseren.

Opgelet:

• Werkgevers die hun werknemers renovatiewerken laten uitvoeren bij particulieren of derden, zijn verplicht om vooraf een destructieve a sbestinventaris te (laten) opmaken voor de werkzone. Zo kunnen de asbesthoudende materialen op voorhand vilig en correct weggenomen worden.
• Zodra diverse wooneenheden met meer dan één eigenaar onder een dak vallen, geldt de wet op mede-eigendom. In dat geval wordt er een vereniging van mede-eigenaars (VME) opgericht die als rechtspersoon een algemene vergadering en een syndicus heeft. Werkt die syndicus, of ander personeel, in loondienst voor de VME? Dan moet de VME als werkgever een asbestinventaris hebben voor het gebouw.

Vlaamse milieuwetgeving – alle gebouwen

Werd uw gebouw of woning gebouwd voor 2001? Dan moet in de toekomst elke gebouweigenaar bij de verkoop van een gebouw over een geldig asbestinventarisattest  beschikken. Ook als er geen werknemers tewerk gesteld zijn Op die manier weet de koper waar in het gebouw asbest aanwezig is en kan hij hier correct mee omgaan. Vanaf 2032 is iedere gebouweigenaar verplicht om een geldig asbestinventarisattest te bezitten.

De Vlaamse regering start nu met de uitwerking van de regelgeving die beschrijft hoe en wanneer de invoering zal gebeuren. De OVAM is ook gestart om samen met de sector de invoering voor te bereiden. Zodra deze trajecten zijn afgerond, kan de OVAM communiceren wanneer de verplichting in werking treedt. Tot dan hoeft u dus als eigenaar nog niks te doen.

Die verplichting vloeit voort uit het actieplan Asbestafbouw van de Vlaamse Regering. Een erkende asbestdeskundige zal de asbestinventaris opstellen en registreren in een centrale databank van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Zelf zult u de inventaris kunnen raadplegen via de woningpas.

Vlaamse milieuwetgeving – sloop

Plant u een volledige of gedeeltelijke sloop van:

• een infrastructuurwerk (> 250 m³);
• een residentieel gebouw (> 5.000 m³);
• een niet-residentieel gebouw (> 1.000 m³)?

Dan moet u een sloopopvolgingsplan (vroeger: sloopinventaris) toevoegen aan de aanvraag voor uw omgevingsvergunning. Dat sloopopvolgingsplan bevat:

• een destructieve asbestinventaris;
• een inventaris van alle andere afvalstoffen die zullen vrijkomen bij de sloop;
• alle aandachtspunten en technische details rond de aanpak van selectieve sloop- en afbraakwerken.

Wie maakt de asbestinventaris op?

Een asbestinventarisatie in Vlaanderen mag alleen worden uitgevoerd door een erkend asbestdeskundige. Dit is vastgelegd in de Vlaamse wetgeving, namelijk het Asbestdecreet van 4 april 2019. Een erkend asbestdeskundige moet een specifieke opleiding hebben gevolgd en beschikken over de nodige kennis en ervaring om asbesthoudende materialen te kunnen herkennen en analyseren. Bovendien moet de asbestdeskundige voldoen aan bepaalde voorwaarden, zoals het beschikken over een verzekering en het volgen van regelmatige bijscholingen om de kennis up-to-date te houden. Het is belangrijk om een erkend asbestdeskundige in te schakelen voor de opmaak van de asbestinventaris, omdat deze deskundige de nodige expertise heeft om de aanwezigheid van asbesthoudende materialen in een gebouw op een correcte en veilige manier te identificeren.

Wat staat er in een asbestinventarisatierapport?

Een asbestinventarisatierapport bevat doorgaans echter wel enkele standaardonderdelen, zoals:

1. Identificatie van het gebouw en de ruimtes waar asbest werd gevonden.
2. Een beschrijving van het type asbesthoudend materiaal en de hoeveelheid ervan.
3. Een beoordeling van de risico's van de aanwezigheid van asbest in het gebouw.
4. Een evaluatie van de noodzaak en urgentie van eventuele verwijderings- en saneringsmaatregelen.
5. Advies over het beheer en de verwijdering van asbesthoudend materiaal in het gebouw.
6. Indien nodig, aanbevelingen voor verdere inspectie en analyse.

Het rapport wordt opgesteld door een erkend asbestinventarisatiebedrijf en dient als basis voor het beheer, de verwijdering en/of de sanering van asbesthoudend materiaal in het gebouw.

Vervalt een asbestinventarisatierapport?

Ja, een asbestinventarisatierapport heeft een geldigheidsduur van maximaal 10 jaar in Vlaanderen. Dit betekent dat het rapport na deze periode moet worden vernieuwd om de aanwezigheid van eventueel nieuw geïnstalleerde asbestmaterialen of veranderingen aan bestaande asbestmaterialen in kaart te brengen.

Daarnaast kan het nodig zijn om het rapport eerder te vernieuwen als er wijzigingen zijn in het gebruik of de structuur van het gebouw die de aanwezigheid van asbest kunnen beïnvloeden, zoals renovaties, uitbreidingen of veranderingen in het gebruik van de ruimte.

Het is belangrijk om te onthouden dat het asbestinventarisatierapport slechts een momentopname is en dat de aanwezigheid van asbest in een gebouw kan veranderen naarmate de tijd verstrijkt. Het is daarom van vitaal belang om periodiek nieuwe inspecties en analyses uit te voeren om de aanwezigheid van asbest bij te houden en de gezondheidsrisico's voor de bewoners van het gebouw te minimaliseren.

Wat kost een asbestinventarisatie in 2023? 

De kosten voor een asbestinventarisatie in Vlaanderen kunnen variëren afhankelijk van verschillende factoren, zoals de grootte en complexiteit van het gebouw, het type asbestinventarisatie dat nodig is, en het bedrijf dat de inventarisatie uitvoert.

Over het algemeen kunt u rekenen op een kostprijs van 300 tot 500 euro voor een niet-destructieve asbestinventarisatie en 500 tot 1.500 euro voor een destructieve asbestinventarisatie, afhankelijk van de grootte en complexiteit van het gebouw. Deze prijzen zijn exclusief btw.

Het is belangrijk om te vermelden dat deze prijzen slechts een gemiddelde zijn en dat de exacte kosten kunnen variëren tussen verschillende bedrijven en projecten. Het is daarom aanbevolen om offertes op te vragen bij verschillende erkende asbestinventarisatiebedrijven om een nauwkeurige inschatting te krijgen van de kosten voor uw specifieke situatie.